دیابت و پیشگیری از آن
امتیاز:
دیابت چیست؟
گروهی از بیماری ها را که طی آن بدن انسولین کافی نمی سازد یا نمی تواند از انسولین تولید شده به درستی استفاده کند، دیابت می نامند. در این بیماری بدن نمی تواند قند را از خون به سلول ها برساند. به همین دلیل، سطح قند خون افزایش می یابد. گلوکز، نوعی قند است که در خون یافت می شود و یکی از منابع اصلی انرژی بدن است. اگر انسولین بدن کم باشد یا بدن نتواند از انسولین خود استفاده کند، قند در خون انباشته می شود. این مسئله، مشکلاتی جدی را ایجاد می کند
علائم بیماری دیابت
درصورتیکه فکر میکنید هر یک از علائم زیر در شما وجود دارد بهتر است انجام تست قند خون را در دستور کار خود قرار دهید. علائم عمومی دیابت شامل موارد زیر است:
• ادرار زیاد بهخصوص در شب
• تشنگی زیاد
• کاهش وزن بیدلیل
• گرسنگی زیاد
• تاری دید
• بیحسی یا گزگز دست و پا
• احساس خستگی مزمن
• پوست بسیار خشک
ب زخمهایی که بهکندی بهبود مییابند
• ابتلای بیشازحد معمول به عفونت
انواع دیابت:
چهار نوع دیابت وجود دارد:
1. دیابت نوع 1: معمولاً افراد مبتلا به نوع يك، را ،کودکان، نوجوانان و جوانان تشکیل می دهند (افراد کمتر از 30 سال). این نوع از بیماری بعلت تخریب سلولهای تولید کننده انسولین ایجاد می شود. افرادی که دچار این بیماری می شوند معمولاً لاغر هستند و علایم بیماری در آنها پر سرو صدا ست؛ بطوریکه پرنوشی (مصرف بیش از حد معمول آب)، پر ادراری (دفع بیش از حد ادرار بطوریکه ممکنست حتی در طول شب نیاز به دفع چند بار ادرار داشته باشند) و کاهش وزن طی مدت چند روز تا چند هفته در آنها پیدا می شود و پیشرفت می کند. این بیماران برای کنترل قند خون نیاز به تزریق انسولین دارند؛ در غیر اینصورت علاوه بر تشدید علایم فوق دچار دل درد، تهوع، استفراغ، بی حالی و احساس تنگی نفس می شوند؛ که به آن اصطلاحاً کتواسیدوز دیابتی می گویند. عدم تشخیص و درمان بموقع کتواسیدوز دیابتی می تواند مرگ آفرین باشد. برای تشخیص بایستی آزمایش قند خون، بویژه هنگام ناشتایی حداقل 8 ساعته، انجام شود.
2. دیابت نوع 2: این نوع از دیابت معمولاً در افراد میانسال و مسن دیده می شود و علت آن کمبود ترشح انسولین یا کاهش تاثیر آن می باشد. بیماران مبتلا، معمولا چاق هستند یا اضافه وزن دارند. علائم این نوع دیابت نیز عبارتند از : پرنوشی، پرادراری، دفع شبانه ادرار و در موارد شدیدتر، اختلالات بینائی ،کاهش وزن و خستگی زوردرس . بر خلاف دیابت نوع 1 ،شروع آن معمولا بسیار آهسته و کم سر و صداست بطوریکه فرد مبتلا ممکنست در ابتدا هیچ علامتی نداشته باشد و یا علایم اندک باشند. در نتیجه فرد ممکنست سالها از بیماری خود بی اطلاع باشد و پیدایش یکی از عوارض درازمدت ديابت مانند احساس گزگز و بی حسی طولانی مدت در پاها منجر به بررسی و شناسایی بیماری شود. بهمین علت و نیز بدليل شیوع بالای این بیماری، انجام آزمایش قند خون ناشتا در فواصل حداکثر هر 3 سال یکبار در تمام افراد با سن بیشتر از 45 سال و سایر افراد در معرض خطر توصیه می شود (2). برای انجام این آزمایش10-8 ساعت ناشتایی کافی است؛ ولی اگر قرار است آزمایش چربیهای خون نیز انجام شود؛ به 14-12 ساعت ناشتایی نیاز است.برای درمان دارویی این بیماران معمولاً از قرصهای پایئن آورنده قندخون استفاده می شود ولی ممکنست پس از مدتی استفاده از انسولین برای کنترل بهتر قند خون لازم شود.
3. دیابت بارداری: نوعی از دیابت است که معمولاً اولین بار در طی بارداری بویژه نیمه دوم آن، یعنی پس از هفته بیستم، شروع می شود. حدود9-5 درصد زنان باردار، مبتلا به این نوع دیابت می شوند(3;4). علت آن غالباً ترشح موادی در بدن است که طی بارداری افزایش می یابد و منشا ترشح آنها جفت می باشد. این مواد باعث مقاومت نسبت به اثر انسولین می شوند؛ لذا دیابت بارداری معمولاً با زایمان و خروج جفت بهبود می یابد. این نوع دیابت معمولاً بدون علامت است؛ ولی در موارد شدید، فرد مبتلا دچار پرنوشی و پرادراری می شود. پس از ابتلاي بار اول احتمال تکرار اين نوع ديابت در حاملگی های بعدی زیادتر است و حتی پس از زایمان نیز، برای جلوگیری از ایجاد دیابت، اقدامات خاصي مانند کنترل وزن، افزایش تحرک بدنی و رعایت رژیم غذایی (بمنظور پیشگیری از ازدیاد وزن ) بایستی انجام شود. برای کنترل دیابت بارداری استفاده از رژیم غذایی متعادل ، عدم حذف وعده های غذایی (مصرف بموقع حداقل سه وعده غذایی )، افزایش فعالیت بدنی بویژه ورزشهای بالا تنه و گاه استفاده از داروها (معمولاً انسولین ) مورد نیاز است. عدم شناسایی و کنترل بیماری می تواند مشکلات خاصی را برای مادر و جنین ایجاد نماید. برای شناسایی دیابت بارداری، بیشتر از آزمایش قند خون پس از مصرف محلول قندی (شربت قند با غلظت مشخص) استفاده می شود که معمولا در انتهای ماه ششم یا هفتم حاملگی انجام می شود.
4. دیابت به علل متفرقه: مصرف داروهاي خاصي مثل كورتون ها، ابتلا به بيماري هاي غده لوزالمعده، برخي از بيماري هاي غدد درون ريز مثل ترشح بيش از حد هورمون رشد و پركاري غدد فوق كليه و .... نيز مي تواند باعث بروز ديابت شيرين شود. بديهي است موارد فوق جزو علل نادر ديابت بوده و در اين موارد، درمان بايد متوجه علت زمينه اي باشد.
عوارض احتمالی قند خون بالا چیست؟
عوارض دیابت اغلب در طول زمان ایجاد می شود. عدم کنترل صحیح قند خون، خطر مشکلات جدی و کشنده ی مرتبط با این بیماری را افزایش می دهد. برخی عوارض مزمن ناشی از انواع دیابت عبارتند از::
بیماری های عروقی ای که به حمله ی قلبی یا سکته ی مغزی منجر می شود
مشکلات بینایی، با عنوان رتینوپاتی (retinopathy)عفونت یا مشکلات پوستی آسیب عصبی یا نوروپاتی (neuropathy)آسیب کلیوی یا نفروپاتی (nephropathy)قطع عضو به دلیل نوروپاتی یا بیماری عروقی دیابت نوع ۲ ممکن است ریسک ابتلا به بیماری آلزایمر را نیز افزایش دهد، به خصوص اگر قند خون به خوبی کنترل نشود.
پیشگیری از دیابت
برای پیشگیری از دیابت باید؛
• از مصرف غذاهای آماده مانند کالباس، سوسیس، انواع کنسروهاو پیتزا و… پرهیز کرد.
• غذاهای پرچرب و سرخ شده مانند انواع سس ها، سیب زمینی سرخ شده و… کمتر استفاده کنیم.
• مصرف نمک و غذاهای شور و پرنمک را تا حد امکان کم کنیم.
• میوه و سبزی ، ماهی ، تخم مرغ و حبوبات و انواع لبنیات از نوع کم چرب را به حد کافی مصرف کنیم.
• از مصرف زیاد مواد قندی و انواع شیرینی ها و نوشابه ها و آبمیوه های صنعتی که مهم ترین علت ابتلا شدن به دیابت است خودداری کنیم.
• با انجام روزانه یک ساعت ورزش و تحرک بدنی مانند انواع بازی های دارای حرکت ، فوتبال، طناب زدن و… از مبتلا شدن به اضافه وزن، چاقی و بیماری قند جلوگیری کنیم.